Biegunka w ciąży: przyczyny, objawy i leczenie

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe podczas ciąży mogą być szczególnie niepokojące dla przyszłych mam. Poznaj najważniejsze informacje dotyczące biegunki w ciąży, jej przyczyn oraz skutecznych metod radzenia sobie z tym problemem.

Czym jest biegunka w ciąży?

Biegunka w ciąży dotyka około jednej trzeciej kobiet spodziewających się dziecka. Charakteryzuje się oddawaniem luźnych, wodnistych stolców częściej niż trzy razy w ciągu doby. W czasie ciąży organizm kobiety przechodzi szereg zmian, które wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego, zwiększając podatność na zaburzenia trawienne.

Krótkotrwałe rozwolnienie zazwyczaj nie zagraża matce ani płodowi. Jednak przedłużająca się i intensywna biegunka może prowadzić do odwodnienia oraz zaburzeń elektrolitowych. Kolor stolca może wskazywać na konkretną przyczynę – zielona biegunka sugeruje infekcję wirusową, bakteryjną lub jest efektem spożycia dużej ilości zielonych warzyw.

Przyczyny biegunki w ciąży

Zaburzenia jelitowe w okresie ciąży mogą wynikać z wielu czynników. Zmiany hormonalne stanowią główną przyczynę, bezpośrednio wpływając na szybkość pasażu treści pokarmowej i wrażliwość jelit. Modyfikacje diety oraz zwiększona podatność na infekcje również odgrywają istotną rolę.

Zmiany hormonalne a biegunka

Hormony znacząco wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego w czasie ciąży. Progesteron może spowalniać perystaltykę jelit, paradoksalnie prowadząc do rozluźnienia stolca. Estrogeny z kolei mogą zmieniać przepuszczalność błony śluzowej jelit i jej reakcję na bodźce.

Wpływ hormonów zmienia się w poszczególnych trymestrach ciąży. Pierwszy trymestr charakteryzuje się gwałtownym wzrostem poziomu hormonów, co często skutkuje zaburzeniami trawiennymi. Nadmiar hormonów tarczycy, częsty w ciąży, może przyspieszać pracę jelit.

Dieta i nawyki żywieniowe

• Zwiększone spożycie błonnika – może początkowo powodować biegunkę
• Surowe owoce i warzywa – szczególnie śliwki i gruszki rozluźniają stolec
• Zachcianki ciążowe – wprowadzanie nietypowych produktów
• Napoje gazowane i kawa – mogą drażnić układ pokarmowy
• Suplementy ciążowe – zwłaszcza preparaty żelaza mogą powodować zaburzenia

Infekcje i choroby przewodu pokarmowego

Infekcje przewodu pokarmowego stanowią poważną przyczynę biegunki u ciężarnych. Zakażenia bakteryjne (Salmonella, E. coli, Campylobacter) oraz wirusowe (rotawirusy, norowirusy) często prowadzą do ostrych objawów biegunkowych.

• Przewlekłe schorzenia jelitowe – IBS, IBD, celiakia
• Zatrucia pokarmowe
• Nietolerancje pokarmowe – laktoza, fruktoza
• Osłabiony układ odpornościowy w ciąży
• Stany zapalne jelit

Objawy biegunki w ciąży

Biegunka objawia się częstymi, luźnymi wypróżnieniami, którym towarzyszą dolegliwości bólowe jamy brzusznej oraz skurcze. Intensywność objawów może się różnić w zależności od trymestru oraz indywidualnych predyspozycji.

Typowe objawy biegunki

• Luźne, wodniste stolce (częściej niż 3 razy na dobę)
• Nagła, pilna potrzeba wypróżnienia
• Kurczowy ból brzucha
• Wzdęcia i przelewanie w jelitach
• Zwiększone zmęczenie i osłabienie
• Utrata apetytu i nudności
• Wzmożone pragnienie
• Możliwa podwyższona temperatura ciała

Kiedy objawy są niebezpieczne?

Krótkotrwałe epizody biegunki zwykle nie zagrażają ciąży, jednak długotrwałe i intensywne rozwolnienie może prowadzić do poważnych komplikacji. Szczególnie niebezpieczna jest biegunka utrzymująca się ponad 48 godzin, gdyż może spowodować odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe, negatywnie wpływające na rozwój płodu.

• Gorączka przekraczająca 38°C
• Wymioty uniemożliwiające nawodnienie
• Silny ból brzucha
• Obecność krwi w stolcu
• Zmniejszone oddawanie moczu
• Zawroty głowy i omdlenia
• Przyspieszony puls
• Zaburzenia świadomości

U kobiet w zaawansowanej ciąży biegunka z bólem brzucha może przypominać objawy porodu przedwczesnego – w takiej sytuacji należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem prowadzącym.

Leczenie biegunki w ciąży

Terapia biegunki w okresie ciąży wymaga szczególnej uwagi ze względu na bezpieczeństwo płodu. Podstawą jest właściwe nawadnianie organizmu – regularne picie małych ilości płynów, najlepiej wody, słabej herbaty lub rozcieńczonych soków.

W przypadku nasilonych objawów stosuje się probiotyki przywracające prawidłową florę bakteryjną jelit. Farmakoterapia powinna być wdrożona wyłącznie po konsultacji ze specjalistą. Istotna jest także dieta lekkostrawna, eliminująca produkty nasilające dolegliwości.

Bezpieczne leki na biegunkę

Większość dostępnych bez recepty leków przeciwbiegunkowych nie jest zalecana w ciąży ze względu na potencjalne zagrożenie dla płodu. W wyjątkowych sytuacjach lekarz może przepisać krótkotrwałą kurację preparatami z loperamidem, po dokładnej analizie korzyści i ryzyka.

• Probiotyki zawierające Lactobacillus rhamnosus
• Preparaty z Saccharomyces boulardii
• Doustne środki nawadniające z elektrolitami
• Leki przeciwbiegunkowe – wyłącznie na zlecenie ginekologa

Domowe sposoby na biegunkę

Łagodne przypadki biegunki można kontrolować metodami domowymi. Podstawą jest przyjmowanie 2-3 litrów płynów dziennie w małych porcjach. Sprawdzają się napary z rumianku oraz woda z elektrolitami.

• Dieta BRAT – banany, ryż, przecier jabłkowy, tosty
• Napar z suszonych czarnych jagód
• Skórka granatu
• Ciepły (nie gorący) termofor na brzuch
• Regularne nawadnianie małymi porcjami

Dieta przy biegunce

Posiłki powinny być nieduże i częste (5-6 razy dziennie). Warto włączyć do diety naturalne jogurty i kefiry z żywymi kulturami bakterii. Po ustąpieniu ostrych objawów należy stopniowo rozszerzać dietę, wprowadzając nowe produkty co 1-2 dni.